Handwerk

Uit het juiste hout gesneden

Tekst: Emely Nobis / Beeld: Frits Roest

Overal in de werkplaats van timmerman Bernard Lederwasch in het Tiroolse Buch staan en hangen hamers, schroefklemmen, houtschaven, frezen en cirkelzagen: werktuig waarmee hij circa negenhonderd houten sleeën per jaar maakt. Zo’n dertig stappen zijn er nodig voordat een Gallzeiner Rodel klaar is. Een ambachtelijk proces, dat niettemin plaatsvindt in een modern, energieneutraal pand op een bedrijventerrein.

In de ontvangstruimte naast de werkplaats staat een collectie kleurrijke demonstratiemodellen opgesteld: sportief en recreatief, een- en tweezitters, kindersleetjes en seniorenmodellen met extra hoge zetel. Dit is het domein van echtgenote Helga. Ze voert er adviesgesprekken met klanten en laat hen ‘proefzitten’. Wil iemand een slee bestellen, dan gaat Bernard aan de slag om het gekozen model op maat te maken. ‘Een slee is in het ideale geval aangepast aan lengte, gewicht en wensen van de gebruiker. Waar belast iemand hem het meest en is dus extra steun nodig? Wil iemand  er wedstrijden mee rijden of juist op rodelvakantie gaan? Dat maakt allemaal uit.’

Aankoop voor het leven

Gallzeiner Rodels staan bekend om hun stabiliteit en flexibiliteit. De basis hiervoor is de keuze van het hout. Lederwasch: ‘Ik combineer altijd meerdere soorten hout, omdat elk onderdeel van een slee om ander hout vraagt. Dat kan esdoorn, beuk of notenhout zijn: als het maar hardhout is dat kou en vocht verdraagt. Een Gallzeiner Rodel koop je voor het leven, dus ze moet niet na tien jaar gaan rotten.’

Vooral tussen november en maart komen de opdrachten binnen. Zonder voorwerk zou Lederwasch het werk dan niet aankunnen. Buiten de wintermaanden om produceert hij daarom al een voorraad staanders, zittingen en latten voor lopers. Met name dat laatste is precisiewerk. Eerst worden van een dikke houten plank de onregelmatige randen afgezaagd. Daarna snijdt Lederwasch er met de cirkelzaag ragfijne plakken af van elk vier millimeter dik. Twaalf tot veertien van zulke plakken zijn nodig voor een loper. Na inspectie (‘alleen die met de mooiste houtnerf mogen aan de buitenkant’) worden ze laag voor laag op elkaar gelijmd en daarna zo’n vierentwintig uur in de juiste gebogen vorm geklemd.

Om van losse onderdelen een slee op maat te maken, moet er nog het nodige gebeuren: latten op lengte snijden en bijschaven, hoeken afronden, lopers op de juiste afstand van elkaar plaatsen, staanders met houten schroeven aan de lopers bevestigen, metalen glij-ijzers in vorm kloppen en op lopers schroeven… De gemonteerde slee moet vervolgens worden afgesteld. Lederwasch zet een exemplaar rechtop en buigt hem in alle richtingen heen en weer, klopt, luistert, meet en mompelt, draait schroeven vaster of juist losser. ‘Het is Fingerspitzengefühl. De perfecte slee buigt soepel mee in alle richtingen, zonder ergens los te gaan zitten. Als er iets klemt en ik kan het niet oplossen, haal ik haar desnoods weer uit elkaar.’

Is hij helemaal tevreden, dan wordt de slee gelakt en completeert Helga het geheel met leren riem en een comfortabel schuimrubberen kussen bekleed met stevig, weerbestendig zeildoek in vrolijke kleuren. Desgewenst kan de klant er een persoonlijke tekst op laten stikken.

Van hobby naar bedrijf

De naam van de sledemakerij verwijst naar het dorpje Gallzein. Daar bouwde Helga’s vader – boerenzoon Josef Brunner – sledes voor zijn vele broers en zussen. Ze waren snel en wendbaar en wonnen vaak bij wedstrijden. Zo groeide de hobby zo’n vijftig jaar geleden uit tot een bedrijf. Bernard Lederwasch is er sinds dertig jaar bij. ‘Nadat ik mijn vrouw had leren kennen, vond ik het leuk om mijn schoonvader af en toe te helpen. Eigenlijk ben ik kok, maar toen de opvolgingskwestie zich voordeed, heb ik aangeboden van carrière te switchen en een timmermansopleiding te volgen. In 2004 hebben we het bedrijf overgenomen.’

Hij bleek gevoel voor sneeuw en sleeën te hebben. Klanten uit binnen- en buitenland staan voor een Gallzeiner Rodel in de rij, maar groeien wil hij niet. ‘We zijn een familiebedrijf: ik, mijn vrouw en onze zoon Philip – die inmiddels ook meewerkt. Ik wil geen manager zijn en ik wil mezelf geen productienorm opleggen om een paar duizend euro extra te verdienen. We moeten er goed van kunnen leven, ik moet er plezier aan beleven en ik wil kwaliteit leveren.’

Het gezin woont boven de zaak op het ’s avonds verlaten bedrijventerrein. Ongezellig? ‘Het kan niet anders. Stel dat een klant in de winter z’n slee willen laten slijpen of waxen? Dan wil ik er zijn om te helpen, ook ’s avonds of in het weekend. Service neem ik heel persoonlijk.’

St. Margarethen 152f in Buch, gallzeiner-rodel.at

Kijk wat je allemaal in de omgeving kunt doen op onze wegwijzer.