Kitzbühel

Kostbaar kleinood

Tekst: Emely Nobis / Beeld: Frits Roest

Kitzbühel in de avondschemering © Andreas Tischler

Historische binnenstad

Vorderstadt © Tirol Werbung

De middeleeuwse binnenstad van Kitzbühel is een charmant kleinood. Via het Jochberger Tor (met resten van de oude stadspoort uit de 13e eeuw) wandel je de voetgangerszone in door romantische steegjes en straatjes met veelkleurige huizen. Twee aanpalende huizen hebben traditiegetrouw nooit dezelfde kleur, zodat meteen duidelijk is dat er verschillende eigenaren zijn. Dat de huizen vrijstaand zijn, blijkt pas als gids Pepi Treichl ons wijst op de onopvallende deurtjes tussen twee panden. Daarachter gaat telkens een brandgang schuil. Ook al zijn er in het centrum talloze boetieks, designshops en elegante mensen: vergeet vooral niet omhoog te kijken. De hijsbalken aan de gevels zijn een erfenis uit de tijd dat men hier het graan op zolder bewaarde. Bezienswaardig in het centrum zijn verder de gotische Katharinenkirche met haar spitse toren, het stadhuis uit 1548 en een muurschildering van Kitzbühel rond circa 1620, te zien op de binnenplaats van de Bezirkshauptmannschaft ( ‘provinciehuis’) aan de Josef-Herald-Strasse 10.

Wegwijzer Hahnenkammbahn

Wegwijzer Knabe mit Hahn

Deze wegwijzer naar de Hahnenkammbahn bevindt zich op de gevel van de Josef-Herold-Strasse 7. Niet toevallig, want de Kitzbüheler fotograaf en sportpionier Josef Herold (1872-1938) liet in 1929 de eerste skilift naar de Hahnenkamm bouwen. De wandschildering Der Knabe mit Hahn werd in 1966/67 gemaakt door de Tiroolse kunstenaar Carl Rieder. Pepi Treichl: ‘In die tijd werd er nog niet geveegd bij sneeuwval. Toeristen trokken al voor de deur van het hotel hun ski’s aan en wandelden zo richting Hahnenkamm. Daar deden ze wel een uurtje over. Het bord aan het begin van de stad wees hen de weg.’

De Hahnenkamm-rennen  in januari zijn een van de spectaculairste skiwedstrijden wereldwijd. Op het smalste stuk van de Streiff (de ‘muizenval’) moet een hellinggraad van 85 procent overwonnen worden. Slechts één Nederlander won de wedstrijd ooit. Die eer ging in 1935 en 1936 naar een vrouw: barones Gratia Schimmelpenninck van der Oye (1912-2012). De in Doorn geboren skiester groeide dan ook goeddeels in Oostenrijk op. hahnenkamm.com

Kerken

Kirchplatz met twee kerken

Aan de noordkant van het centrum voert een brug over de beek Kitzbüheler Ache naar de Kirchplatz en de twee kerken die volgens Pepi Treichl symbool staan voor de stad: De Liebfrauenkirche uit 1373 (met een klokkentoren uit 1566/1569) en de Pfarrkirche Zum Heiligen Andreas uit 1435-1506, in 1785/86 gebarokkiseerd. Rond 1500 was Kitzbühel een belangrijk centrum voor de koperhandel  in Europa. ‘Waar mijnbouw is, is geld en waar geld is, volgt kunst’, aldus Pepi. ‘Omdat kunstenaars in elke periode de vorsten ervan wisten te overtuigen dat men met de tijd mee moest gaan en de kerk dus moest worden aangepast, is een ratjetoe aan stijlen ontstaan. Prachtig.’ De voorruimte van de Liebfrauenkirche hangt vol met soms eeuwenoude votiefpanelen. Op een paneel uit 1981 staat een man bij een Peugeot 106 . De gelovige Pepi heeft het zelf laten maken, nadat hij een bosrit tijdens een heftige storm (‘de bomen vielen als mikado-stokjes om’) had overleefd. Op het kerkhof rondom de kerken liggen beroemde Kitzbüheler zoals de in 2009 overleden skilegende Toni Sailer of Tibetreiziger Peter Aufschnaiter. Ook staat er een buste van de Tiroler kunstenaar Alfons Walde.

Museum Kitzbühel

In dit museum in een voormalige graanschuur uit de 18e eeuw is een permanente expositie over Alfons Walde. Deze in Kitzbühel geboren kunstenaar werd vooral bekend vanwege zijn schilderijen en foto’s van het Tiroolse winterlandschap en de wintersport. Het museum is ook dé plek om meer informatie te krijgen over de geschiedenis van Kitzbühel van de mijnbouw in de bronstijd tot aan de sportieve hoogtepunten van de jaren vijftig.
Hinterstadt 32, museum-kitzbuehel.at

Café Praxmair

Café Praxmayr

Dit café in een historisch pand in de voetgangerszone is een Kitzbüheler instituut. Met z’n informele sfeer, aardige personeel, lekkere koffie en dito taarten is het de ideale plek om tot rust te komen, vindt Pepi Treichl. Toni Praxmair liet het voormalige handelskantoor in 1928 tot café ombouwen en organiseerde er geregeld evenementen, zoals optredens van de door hem opgerichte en in hun tijd wereldberoemde Kitzbüheler Nationalsänger. Daarmee was hij de uitvinder van de Tiroler Abend. Onder zoon Peter is er ook nu nog geregeld live­muziek en cabaret in het café.
Vorderstadt 17. Luister hier naar Toni Praxmair en de Kitzbüheler Nationalsänger.

Huberbraü

Huberbraü: Aanschuiven aan grote tafels

Huberbraü in de binnenstad is volgens Pepi hét bewijs dat Kitzbühel ook voor heel gewone mensen (‘en dat zijn de meeste inwoners van de stad’) betaalbaar is. En inderdaad, ondanks de toplocatie is de rustieke, traditionele inrichting van dit restaurant overeind gebleven en zijn de traditionele gerechten niet duurder dan elders in Tirol. Wees niet geïrriteerd als de ober je vraagt aan een van de grote tafels aan te schuiven. Dat is gewoonte en je mag blij zijn als je überhaupt een plekje verovert in dit geliefde etablissement. Begroet je tafelgenoten, vraag hoe het lekkers heet dat ze eten en voor je het weet heb je een goed gesprek over Käsespätzle of Blunzengröstl, een eenpansgerecht met aardappelschijfjes, bloedworst, spek en ui. Vorderstadt 18, kitzbuehel.com

Toni Sailer

Gedenkplaat Toni Sailer

In het huis aan de Bichlstrasse 10 werd in 1935 Oostenrijks oud-alpineskiër en filmacteur Toni Sailer geboren. De gedenkplaat aan de gevel is er ter gelegenheid van Sailers 70ste verjaardag aangebracht, vertelt Pepi. Hij is trots op ‘Der schwarze Blitz aus Kitz’ en zijn Kitzbüheler Skiwunderteam, die in de jaren vijftig van de vorige eeuw in totaal 52 medailles bij de Olympische Winterspelen en diverse wereldkampioenschappen wonnen. Even verderop in de Bichlstrasse 14 loont volgens Pepi een bezoek aan slagerij Huber. De familie maakt al meer dan honderd jaar alle soorten Kitzbüheler spek. In hun delicatessenwinkel kun je ook lunchen of gewoon een belegd broodje kopen. huber-metzger.at

Kijk wat je allemaal in de omgeving kunt doen op onze wegwijzer

Kitzbüheler original

Pepi Treichl: ‘Kinderen uit Kitzbühel weten hoe je met de jetset om moet gaan’

Als je bent geboren en getogen in Kitzbühel, vertelt stadsgids Pepi Treichl, leer je van jongs af aan om te gaan met de rich and famous. Al meer dan een eeuw is Kitzbühel immers een van de meest prestigieuze skioorden ter wereld. Het Grand Hotel bij de Hahnenkamm kreeg in 1908 centrale verwarming en een lift en werd zo een van de eerste wintersporthotels in Europa. ‘Het skiën zelf stelde toen nog niet veel voor’, vertelt Pepi. ‘Vijftig meter omhoog met van die lange, onhandelbare ski’s, drie bochten omlaag en dat was het. Maar vanwege het hotel kwam toch alles van rang en stand naar Kitzbühel: acteurs, zangers, politici, miljonairs.’

Vanaf de Middeleeuwen had de stad rijkdom vergaard dankzij de koper- en zilvermijnen. Toen die in 1926 dichtgingen, maakte Kitzbühel definitief de omslag naar toerisme. De Hahnenkammbahn werd gebouwd en in de winter van 1930-31 waren de eerste Hahnenkamm-rennen. De Britse troonopvolger Edward Prince of Wales zette Kitzbühel pas echt op de kaart door er in 1935 zijn vakantie door te brengen. In zijn kielzog volgden veel rijke Britten en Amerikanen. Pepi is ervan overtuigd dat Kitzbühel daarom gedurende de Tweede Wereldoorlog nooit is gebombardeerd. ‘Als de Amerikanen onze kerktorens zagen, maakten ze er een bocht omheen. Ze dachten: That’s my little Kitzbühel. Daar wil ik straks weer vakantie vieren.’

Na de oorlog was Kitzbühel arm. ‘Een halve liter bier kostte tussen de twee en vier cent, maar dat kon de gemiddelde arbeider zich niet permitteren. Toen kwamen de Amerikanen terug. Als je hun koffers droeg, kreeg je een dollar fooi. Als ze na twee maanden terug naar huis gingen, kreeg je vijftig dollar: heel veel geld in die tijd.’

Pepi zelf is geboren in 1950, in het jaar dat de eerste golfbaan van Kitzbühel werd gebouwd. ‘We hadden als kinderen al snel in de gaten dat ze caddies nodig hadden. En dus stond ik daar in mijn korte Lederhose en op blote voeten, als caddie voor prinses zus en zo met haar handgemaakte golfschoenen en gouden kettingen. Mijn vriendjes en ik straalden uit dat we de beste caddies ter wereld waren en dat we niet van de lucht leefden maar van de fooien. Het was een prima leerschool om later te werken als skileraar, berggids of kelner in sterrenrestaurants. Kinderen uit Kitzbühel weten hoe je met de jetset om moet gaan. Dat je hun uitstraling respecteert, maar ze wel recht in de ogen kijkt en je niet onderdanig of onzeker gedraagt. Dat je van je gasten moet houden en je Heimat echt met ze moet willen delen.’

Pepi is zijn hele leven in Kitzbühel blijven wonen en werkte er onder meer als skileraar en chef van de Stadtmusik Kitzbühel. Hij maakt nu deel uit van de volksmuziekgroep  Mitterhögler Weisenbläse en via zijn bedrijf Kitzevents werkt hij als gids.  Heeft hij nooit de behoefte gehad om het kleine Kitzbühel te verlaten? ‘Omdat we de hele wereld op bezoek krijgen, voelt iemand uit Kitzbühel zich in de hele wereld thuis. Maar als je hier op je dertigste nog woont, ga je nooit meer weg. Als ik een week op reis ga, heb ik al na drie dagen heimwee. Dan moet ik mezelf streng toespreken: “Stel je niet aan: je bent over een paar dagen weer thuis.”  Ik ben hier heel erg geworteld.’