Wijnreportage Wenen
Tekst: Emely Nobis / Beeld: Frits Roest

Gezelligheid bij heurigen Fuchs-Steinklammer
Jonge wijn én gezelligheid: op warme Weense avonden is het goed toeven in één van de Heurigen (wijnlokalen) in de wijnbergen aan de rand van de stad. Hier komen de Weners bij een glas wijn tot zaken of praten ze in een gemoedelijke atmosfeer onderlinge problemen uit. Wenen is de enige metropool ter wereld waar binnen de stadsgrenzen op zo’n grote schaal wijn wordt verbouwd. Dat gebeurt in buitenwijken als Grinzing, Neustift, Jedlersdorf, Nussdorf en Döbling: voormalige dorpen die nog steeds een herkenbare dorpskern én uitgestrekte wijngaarden hebben. In Döbling ligt trouwens ook het vijftig hectare grote wijngoed Cobenzl, sinds 1907 in het bezit van de stad zelf. De Weense Heurigencultuur is in 2019 door UNESCO zelfs toegevoegd aan de lijst van Immaterieel Cultureel Erfgoed.
Dankzij een wet uit 1784 mogen Oostenrijkse wijnboeren hun wijnen, vruchtensappen en andere zelf geproduceerde levensmiddelen op eigen terrein serveren in een zogeheten ‘Buschenschank’ of ‘Heurige’. Circa honderdnegentig van de zeshonderd Weense wijnboeren hebben zo’n wijnlokaal. De meesten zijn slechts een deel van het jaar open en hebben naast wijn een beperkte hapjeskaart. Sommige wijnboeren met een extra licentie zijn het hele jaar open en onderscheiden zich van gewone restaurants alleen door het serveren van de eigen wijn.
Nieuwe generatie

Wijnkoningin Elisabeth III (Wolff) en zus Catherine
De 700 hectare Weense wijngaarden leveren jaarlijks zo’n 2,39 miljoen liter wijn op. Dat is vooral witte wijn (80%), maar het aandeel van rode wijn groeit. Dat is mede te danken aan een nieuwe generatie jonge wijnboeren, die geen genoegen meer neemt met het simpelweg uitschenken van wijn in een Heurige. Zij stappen over op biologische wijnbouw, experimenteren met ‘exotische’ druivenrassen als de Shiraz of produceren bijvoorbeeld orange wijnen: gemaakt met witte druiven die worden ‘gevinifieerd’ als rode wijn. Dat betekent dat bij het rijpen ook de schillen, pitten en steeltjes van de druiven wordt gebruikt. Daardoor kleurt de wijn oranje, maar is hij ook rijker van smaak en structuur. Bovendien hoeft er weinig sulfiet toegevoegd te worden, omdat antioxidanten uit de schil al zorgen voor een betere conservering.
Levenskwaliteit
Heurigen zijn er in alle soorten en maten, van groot en toeristisch tot romantische hideaways, van traditioneel tot uiterst modern. Heurige is (in tegenstelling tot Buschenschank) bovendien geen beschermde naam. En dus zijn er ook lokalen die zich weliswaar zo noemen, maar waar de wijn gewoon van de groothandel komt en niet uit de eigen wijngaarden. Ga je voor het authentieke Heurigen-gevoel, kies dan voor een van de circa vijftig bedrijven die zijn aangesloten bij de vereniging Der Wiener Heurige. Zij voldoen aan bepaalde basiscriteria als het schenken van zelf geproduceerde wijn en het serveren van die wijn in glazen met een steel (en dus bijvoorbeeld niet in een waterglas). Veertien van deze bedrijven mogen zich bovendien Top-Heurigen noemen, omdat ze extra kwaliteit en service leveren. Zo is er tijdens openingstijden altijd iemand van de wijnbouwfamilie zelf aanwezig en zijn tafeltjes en bloemen hier nooit van plastic. Hieronder een overzicht van onze favoriete adressen. Naar welk lokaal je ook gaat, een bezoek aan een Heurige is dé manier om te genieten van de bijzondere levenskwaliteit die Wenen te bieden heeft.
Tip: Wil je zeker zijn van een plek? Vergeet dan niet te reserveren bij de Top-Heurigen.
Meer informatie over wijn in Wenen bij de vereniging Der Wiener Heurige: wienerwein.at
Tip: Heurigen liggen (soms ver) buiten het centrum, maar zijn per openbaar vervoer goed bereikbaar. In Wenen rijden metro, trams en bussen vaak tot laat in de nacht en taxi’s zijn relatief goedkoop. Plan je route per openbaar vervoer op: wienerlinien.at
Obermann: bio-wijnboer
Bij mooi weer organiseert hij ook geregeld picknicks en wijnproeverijen in de wijngaarden rondom zijn bedrijf. Obermann is Hopmann van de Weinbauverein Grinzing. Hij vertelt dat het voor wijnboeren zonder kinderen bijna onmogelijk is geworden om hun bedrijf te verkopen aan een potentiële opvolger. ‘De grondprijzen zijn zo hoog, dat die investering bijna niet kan worden terugverdiend met wijnbouw en een Heurigen.’
Dat de prijzen zo sterk stijgen, komt omdat speculanten erop rekenen dat de wijnbouwgrond ooit vrij zal worden gegeven voor veel lucratiever woningbouw. Voorlopig is dat niet het geval en moet landbouwgrond van de gemeente landbouwgrond blijven. Obermann zelf heeft zijn bedrijf overgenomen van zijn ouders. Of hij veel heeft veranderd? ‘Eigenlijk niet. Behalve dan dat ik op biologische wijnbouw ben overgestapt. Dat vonden mijn ouders al moeilijk zat.’ Wijk: Grinzing, Coblenzlgasse 102, weinbauobermann.at
Mayer am Pfarrplatz: stamlokaal van Beethoven
Wolff: direct bij de wijngaarden
Edlmoser: waar de tijd stilstaat
Michael Edlmoser is Obmann van de vereniging Der Wiener Heurige. Hij won tal van prijzen voor zijn wijnen en werd zelf onderscheiden als ‘Winzer van het Jaar’. Wijk: Maurer, Maurer-Lange-Gasse 123, edlmoser.com
Christ: design-heurigen
Fuchs-Steinklammer: orange wijnen
Naast deze Top-Heuriger is de familie ook eigenaar van Heuriger én pension Fuch in het centrum van de sfeervolle wijk Jedlersdorf. Deze Heuriger wordt gerund door een pachter, is eenvoudiger en toeristischer. Maar wel met dezelfde prima wijnen van het huis. Steinklammer (Jesuitensteig 28 in de wijk Maurer) en Fuchs (Jedlersdorferplatz 29 in de wijk Jedlersdorf): heuriger.co.at
10er Marie: de oudste
Kijk wat je allemaal in de omgeving kunt doen op onze wegwijzer.