Handwerk

Jachtgeweren uit Ferlach

Tekst: Emely Nobis

Handgemaakte jachtgeweren uit Ferlach (Karinthië) waren al in de 17e eeuw beroemd en zijn nog steeds een gewild verzamelobject. Sinds 2010 is het Ferlacher Büchsenmacherhandwerk zelfs UNESCO immaterieel cultureel erfgoed.

De wapenindustrie in Ferlach, de zuidelijkste stad van Oostenrijk, ontstond in de 16e eeuw als uitvloeisel van de ijzerindustrie in het gebied. In 1558 sommeerde keizer Ferdinand honderd wapensmeden uit de Habsburgse Nederlanden naar Ferlach om er hun kennis over te dragen aan lokale handwerklieden. Waarschijnlijk speelden de talrijke Turkse invallen in die tijd een rol, want in het begin werden er vooral militaire wapens voor de arsenalen in Wenen en Graz geproduceerd.

Tijdens de 30-jarige oorlog (1618-1648) genoten de Ferlacher geweren al wereldfaam. Een sleutelrol daarbij speelde de uit Duitsland afkomstige Hans Schmidt, die vanaf 1626 in Ferlach werkte. Zijn wapens waren kunstwerken, met een decoratie van fijn gegraveerde zilveren platen en ingelegde draden en pennen van zilver of ijzer. Onder Schmidts leiding specialiseerden de talrijke smeden van Ferlach zich elk in onderdelen van een geweer. Zo maakten Schäfter het houtwerk van de geweerkolf, verzorgden graveurs de metalen decoraties, maakten Rohrschmieden de metalen loop en slotenmakers het trekkermechanisme. Anderen waren gespecialiseerd in loophaakvergrendeling, bascules, het frame of het polijsten. Meester-wapensmeden stelden de wapens uit al die onderdelen samen. Zij leerden de kunst van hun vaders en gaven het weer door aan hun zonen.

Artistieke waarde

Na de Napoleontische Oorlogen (1803-1815) stopte in Ferlach de wapenproductie voor militaire doeleinden. Voortaan legden de wapensmeden zich toe op handgemaakte jachtgeweren die zich behalve door de kwaliteit onderscheiden door hun hoge artistieke waarde. Van de ruim driehonderd Ferlacher meester-wapensmeden uit het midden van de 19e eeuw is nu nog een tiental over, veelal familiebedrijven die net als vroeger onderdelen van hun jachtgeweren uitbesteden aan specialisten als graveurs of kolvenmakers.

In Ferlach hoef je niet vreemd op te kijken als op klaarlichte dag iemand met een geweer over straat loopt of als er schoten weerklinken. Het Beschussamt – het bureau voor ballistiek waar elk nieuw geweer verplicht moet worden getest voordat het mag worden verkocht – ligt namelijk in het centrum en is alleen tijdens kantooruren geopend.

Het Büchsenmacher- und Jagdmuseum in Schloss Ferlach gaat in op de geschiedenis van de wapensmeden van Ferlach en toont jachtgeweren die er de afgelopen tweehonderd zijn gemaakt.

Het Landeszeughaus (arsenaal) in Graz (Stiermarken) heeft eveneens fraaie exemplaren.