Made in Austria: Zillertal Bier

Tiroolse bierbrouwkunst

Tekst: Emely Nobis / Beeld: Zillertal Bier

Hoe een privébrouwerij uit Tirol al ruim vijfhonderd jaar met behoud van tradities telkens weer nieuwe generaties weet aan te spreken.
Zillertal Bier - BrauKunstHaus

Zillertal Bier – BrauKunstHaus

Wanneer werd Zillertal Bier opgericht?

In 1500 verleent het aartsbisdom Salzburg de Probstei in Zell am Ziller het recht om bier en brandewijn voor het zogeheten Polsingerhaus te produceren en te serveren. Dit is het begin van de geschiedenis van het Zillertal bier: Tirols oudste privébrouwerij. In 1678 verwierf Ludwig Jobst, een directe voorvader van de huidige eigenaarsfamilie Lechner/Kolbitsch, het Polsingerhaus met bijbehorend ‘bierrecht’. Hij werd daarmee de eerste vrije brouwer van Tirol. Inmiddels runnen zijn nakomelingen de brouwerij in de 16e generatie, met vaak vrouwen aan de leiding.

De brouwerij is nog steeds gevestigd in Zell am Ziller, maar in het Polsingerhaus wordt al lang geen bier meer geproduceerd. Tegenwoordig is hier het door de eigenaarsfamilie gerunde hotel & Gasthof Bräu ondergebracht. De brouwerij zelf werd in 1739 door de kleinzoon van Ludwig Jobst, Ludwig Anton Hochbichler, naar de Gerlosstraße verplaatst. Toen die locatie te klein werd, werd in 1994 eerst de logistiek verplaatst naar de rand van Zell am Ziller en begon hier in 2008 de bouw van een nieuwe brouwerij. In de eerste bouwfase werden de gistings- en opslagkelder en de filtratie- en bottelinstallaties verplaatst. Op 12 december 2012 werd ten slotte het nieuwe, moderne brouwhuis in gebruik genomen.

Wat wordt er zoal gebrouwen?

Zillertal Bier - Sudhaus

Sudhaus

In totaal zo’n 70.000 hectoliter bier per jaar. Vanouds het meest gedronken – eerder ongebruikelijk in Oostenrijk – is het pils. Daarnaast zitten Märzen, Helles, Zwickel, (donker) Weizen, donker bier, zwartbier en Radler en seizoens-bokbieren in het vaste assortiment.

Bovenin het proeflokaal staat bovendien een kleine brouwerij met vier brouwketels. Hier worden elk jaar vier à vijf soorten wisselende speciaalbieren gebrouwen. Zo kan Zillertal Bier experimenteren en vroegtijdig inspelen op veranderende wensen van consumenten, want de grootste uitdaging is al vijfhonderd jaar om traditionele én eigentijdse bieren te brouwen en al doende jonge generaties aan te spreken zonder het trouwe en bestaande publiek af te schrikken. Mede daarom heeft de brouwerij ook niet de ambitie om aan elke nieuwe trend mee te doen. Liever ontwikkelt men smaken die een spannende variatie zijn op klassiekers. Denk aan een herfstig Weizbier Bock, Tiroler Barley Wine  (Granat) en Dinkel-Weizen Bock  (517). ‘Tradition mit Zukunft’, noemen ze dat.

Welke rol speelt de regio?

Zell am Ziller - Gauderfest

Gauderfest, Zell am Ziller © Zillertal Arena

Zillertal Bier is een middelgrote brouwerij, die sterk verankerd is in het Zillertal en Tirol. Zo is de brouwerij mede-organisator van het Gauder Fest. Dit grootste voorjaars- en klederdrachtfeest van Oostenrijk vindt al sinds 1428 elk eerste weekend van mei plaats in Zell am Ziller en is sinds 2014 UNESCO immaterieel cultureel erfgoed. Exclusief voor het festival worden altijd de bieren Gauder Bock (7,8% alcohol) en Gauder Steinbock (10,4% alcohol) gebrouwen.

Alle ingrediënten voor de productie van bier komen waar mogelijk uit de nabije omgeving en in elk geval uit Oostenrijk. Zo worden het Tyroler Imperial Hell en het Tyroler Imperial Zwickl gemaakt uit 100 procent Fisser Imperial Gerste die door zestig boeren in heel Oostenrijk wordt aangeplant. De meeste hop wordt in het Mühlviertel in Opper-Oostenrijk verbouwd, met uitzondering van een paar soorten die daar niet verbouwd worden. Zillertal Bier ontwikkelt verder z’n eigen gistculturen, die na vijf ‘Gärungen’ (gistingen) als hoogwaardig veevoeder naar boeren in de regio gaan. Het hoofdbestanddeel van bier – water – komt uiteraard uit een eigen bergbron en is zo zacht dat het niet bewerkt hoeft te worden.

Fisser Imperial Gerste

Fisser Imperial Gerste © Serfaus-Fiss-Ladis Marketing GmbH, Andreas Kirschner

Ook wat afzet betreft vindt Zillertal Bier regionaliteit (en dus ook duurzaamheid) belangrijker dan expansie. Het meeste bier gaat naar de gastronomie en supermarkten in Tirol. Dankzij die korte transportwegen hoeft het bier niet kunstmatig houdbaar te worden gemaakt. Zillertal Bier krijgt bovendien de tijd om z’n frisse en natuurlijke karakter te ontwikkelen. Terwijl bieren in de meeste grote brouwerijen in ongeveer tien dagen worden gebrouwen en gebotteld, wordt het bij Zillertal Bier na een koude gisting van veertien dagen ten minste zes weken opgeslagen. Zo blijven er minder bijproducten van de basisgisting achter en wordt het koolzuur beter geïntegreerd. Daardoor ‘vult’ het minder dan veel andere bieren. Je kunt er dus makkelijker van blijven doordrinken. Fijn voor de brouwerij én voor de gastronomen.

Waar beleef je het?

Zillertal Bier - Erlebniswelt

Beleveniswereld

In 2020 werd naast de brouwerij in Zell am Ziller een multimediale bier-beleveniswereld geopend: het 5000 m2 grote BrauKunstHaus. Over drie verdiepingen is hier een aansprekende en speelse expositie (in Engels en Duits) te zien over alles wat bij het brouwen van (Zillertaler) bier komt kijken. Hologrammen van familieleden uit vorige generaties (gebaseerd op schilderijen) fungeren daarbij als gids en wegwijzer. Na een zaal met goed gedoseerde informatie over onder andere de ingrediënten van bier en de geschiedenis van het brouwen, kun je vanaf een loopbrug een blik werpen in de afvullerij en bij de opslagtanks.

De tweede verdieping, mede samengesteld door de Tiroler Landesmuseen, is een museum in een museum. Hier wordt ingegaan op tradities en gebruiken in het Zillertal, zoals het karakter van de bevolking en het dialect, de muziek, de regionale dansen en de feesten – met uiteraard speciale aandacht voor het Gauder Fest.

De interactieve rondgang, waarvoor je gerust anderhalf uur kunt uittrekken, eindigt uiteraard met een proeverij van bierspecialiteiten.

Informatie, openingstijden en tickets: braukunsthaus.at (Bräuweg 1 in Zell am Ziller)

Wie verkopen het?

Zillertal Bier - Shop

Shop

Uiteraard de BrauKunstHaus Shop, waar je ook bier-gadgets, andere regionale producten én de frisdranken Midi’s (een relatief nieuw product van Zillertal Bier) kunt kopen. Het bier is verder verkrijgbaar bij supermarkten in het Zillertal en Tirol en in een beperkt aantal online shops, zoals in Nederland bij de webshop voor Oostenrijkse producten lorit.nl

Informatie over online shops voor Oostenrijk, Duitsland, de rest van de EU en Zwitserland: zillertal-bier.at




Waldviertler Whisky
Stekovics tomaten© Stekovics
Gölles Schnapskeller© Gölles
Fandler Olie